Rośliny owadożerne – muchołówka i inne

Rośliny owadożerne (w tym muchołówka) cechują się nie tylko nietypowym sposobem odżywiania.

Spośród innych gatunków wyróżniają się również miejscem występowania i wyglądem.

Rośliny te występują w miejscach, które są wyjątkowo niekorzystne dla innych gatunków roślin: na torfowiskach, w szczelinach skał lub na piaskach, cechujących się ubogą zawartością składników pokarmowych, zwłaszcza azotu i fosforu. Aby je uzupełnić, gatunki owadożerne przekształciły liście w pułapki, które wabią niewielkie zwierzęta, trawią ich ciała i wchłaniają strawiony pokarm.

Barwne pułapki, wydzielające niekiedy zapach, wabią m.in. owady, ślimaki, pająki. Lepka substancja na liściach nie pozwala ofierze na ucieczkę i jednocześnie zawiera enzymy trawienne, rozkładające złożone związki zwierząt do prostych substancji, łatwo wchłanianych przez tkanki roślinne. W naturze występuje wiele gatunków roślin mięsożernych. Niektóre z nich możemy z powodzeniem uprawiać w naszych mieszkaniach.

Rosista pułapka

Najłatwiejszym w uprawie gatunkiem jest rosiczka (Drosera). Tworzy ona rozetę długich liści zaopatrzonych w krótkie włoski, z których każdy wydziela małą kroplę soków trawiennych. Zwabione owady przyklejają się do lepkiej substancji. Ofiary próbując uwolnić się z niej, podrażniają włoski, a te z kolei powodują zwijanie się blaszki liściowej i unieruchamiają ofiarę. Do włosków rosiczek przyklejają się także małe owady, takie jak muszki owocówki lub komary. Tak małe ofiary nie powodują efektownego zwijania liści. Dla osób, które dopiero zaczynają przygodę z roślinami mięsożernymi polecana jest rosiczka Alicji (D. aliciae) i przylądkowa (D. capensis).

Rośliny owadożerne – dzbankowy fortel

Kolejną, niezbyt trudną w uprawie rośliną mięsożerną jest kapturnica (Sarracenia). U roślin z tego rodzaju z podłoża wyrastają rozety dzbanków, w zależności od gatunku długie i wąskie lub krótkie i pękate, przykryte dużymi „kapturami”. Rośliny zwabiają owady intensywnymi kolorami dzbanków i nektarem wydzielanym u jego wejścia. Wnętrze dzbanka pokryte jest śliską substancją uniemożliwiającą ucieczkę oraz włoskami, których podrażnienie daje sygnał do wydzielania enzymów trawiennych. Zmęczony owad wpada do środka przekształconego liścia w mieszaninę soków rozkładających jego ciało.

Gatunki polecane amatorom to kapturnica białolistna (S. leucophylla), papuzia (S. psittacina), żółta (S. flava), jak i różne mieszańce: ’Eva’, ’Fiona’, ’Judith Hindle’, ’Scarlet Belle’, ’Velvet’, ’Juthatip Soper’, Sarracenia ×excellens. Nieco bardziej wymagający w uprawie jest dzbanecznik (Nepenthes). Podobnie jak poprzedni gatunek, tworzy dzbanki,  które powstają z przekształcenia ogonków liściowych. Ta roślina ma przewieszający pokrój i tworzy duże okazy. W zależności od gatunku i odmiany, dzbanki mogą być  zielone, krwistoczerwone lub z nerwami wyraźnie zaznaczonymi na czerwono. Do uprawy dla początkujących warto wybrać dzbanecznik Hookera (N. ×hookeriana), dzbanecznik krwisty (N. sanguinea) lub mieszańce opisane pod nazwami odmianowymi: ’Bloody Mary’, ’Louisa’, ’Miranda’, ’Rebecca Soper’ lub ’Ventrata’.

Muchołówka amerykańska – jak szczęki

Najbardziej wymagająca, ale zarazem wyróżniająca się widowiskową metodą zdobywania pożywienia, jest muchołówka amerykańska (Dionaea muscipula). Pułapka u tej rośliny składa się z dwóch klapek, otoczonych rzędem długich włosków przypominających wyglądem szczęki. Pułapka zamyka się po podrażnieniu włosków czuciowych znajdujących się na intensywnie wybarwionej części liścia. W zależności od wielkości owada, liść otwiera się po tygodniu. Trwałość jednej pułapki nie jest zbyt długa, po kilku polowaniach – obumiera.

Rośliny owadożerne – czego potrzebują?

Pielęgnacja roślin owadożernych nie jest trudna. Wystarczy stosować się do kilku wskazówek, aby cieszyć się ich niezwykłym pięknem.

• Miejsce uprawy powinno być bardzo jasne, nasłonecznione, najlepiej parapet południowego lub wschodniego okna. Duża ilość światła pozwoli na intensywne wybarwienie pułapek.
• Rośliny mięsożerne preferują ciepłe pomieszczenia o temperaturze 20–30°C.
• Rośliny te lubią wysoką wilgotność powietrza. W tym celu warto stosować np. specjalne nawilżacze. Można też doniczki ustawić na podstawce z wodą, co również poprawia wilgotność w otoczeniu.
• Podlewanie polega na uzupełnianiu wody w podstawce, ale dopiero po wchłonięciu przez podłoże wcześniejszej dawki wody. Nie można doprowadzać do sytuacji, kiedy korzenie są stale mokre. Po podlaniu odczekujemy kilka dni, uważając, aby podłoże nie uległo przesuszeniu.
• Dzbanecznik nie lubi podłoża mokrego, a jedynie wilgotne.
• Woda do podlewania powinna być miękka, pozbawiona związków chemicznych, najlepsza jest destylowana.
• Najlepszym podłożem jest słabo rozłożony torf wysoki, nieodkwaszony (o pH 3,5–4,5).
• Zimowego spoczynku (zwykle XI–III) wymagają muchołówki i kapturnice. Muchołówka przechodzi spoczynek w temperaturze 1–10°C, kapturnice w 5–15°C. Podłoże w tym czasie powinno być jedynie wilgotne, nie mokre.

To ważne!

Nawożenie roślin owadożernych jest zbędne, ponieważ często prowadzi do uszkodzenia korzeni a w konsekwencji do śmierci całej rośliny. Tym wyjątkowym roślinom wystarczy jeden owad raz na jakiś czas.

Inni czytali także:

Co zjada bukszpany?

Biały nalot na agreście

Warzywa odporne na suszę

Kompost pod warzywa

Nicienie glebowe – zwalczanie

Sprawdź, co w bieżącym wydaniu miesięcznika „działkowiec”

Źródło: miesięcznik „Mój Ogródek”

Fot. Shutterstock.com