Przędziorek – jak rozpoznać i zwalczać?

Przędziorek to bardzo drobne pajęczaki z rzędu roztoczy, występujące na ponad 200 gatunkach roślin.

Żeruje zarówno na roślinach uprawnych jak i dziko rosnących, szczególnie dokuczliwy jest w lata suche i gorące.

W rozwoju przędziorków wyróżnia się kilka faz: jaja, larwy, nimfy i postacie dorosłe. Żywią się sokiem roślin i w sprzyjających warunkach szybko opanowują rośliny, a szkodliwość związana jest przede wszystkim z ich dużą liczebnością. Intensywne żerowanie prowadzi do żółknięcia i brązowienia liści oraz igieł, a następnie ich opadania, rośliny z czasem mogą zamierać. Do gatunków najczęściej występujących należą przędziorki: chmielowiec, owocowiec, głogowiec, sosnowiec, szklarniowiec i rubinowiec owocowiec.

Jak wyglądają?

O obecności przędziorka przekonujemy się zazwyczaj, obserwując powodowane przez nie uszkodzenia. Same szkodnik osiąga niewielkie rozmiary (0,35–0,5 mm, maksymalnie 1 mm) i trudno jest je zauważyć. Jeżeli podejrzane o porażenie liście oglądamy przez lupę, można zobaczyć licznie występujące i szybko poruszające się maleńkie pajączki o barwie (zależnie od gatunku) białawej, żółtawej lub czerwonawej.

Porażane rośliny

Przędziorek atakuje wiele roślin, zarówno drzewa i krzewy liściaste, iglaste, sadownicze, warzywne, jak i ozdobne, w gruncie lub pod osłonami oraz rośliny doniczkowe. Szczególnie często zasiedla świerk (zwłaszcza karłowe odmiany np. ‘Conica’ i ‘Laurin’), hortensję bukietową, róże miniaturowe i okrywowe, pięciornik, budleję, magnolię, tawułę. W sadzie często można je spotkać na jabłoni, śliwie, truskawce, porzeczce, malinie, u warzyw – na ogórku, pomidorze, fasoli.

Jak żyją?

W zależności od gatunku zimują jaja (p. owocowiec, sosnowiec, rubinowiec owocowiec) lub zapłodnione samice (p. chmielowiec, głogowiec). Zimujące jaja składane są na dolnych stronach gałęzi, najczęściej u ich nasady, pojedynczo lub w złożach przypominających warstwę rdzy. Wyląg larw z jaj zimowych rozpoczyna się w IV. Samice przed zimą szukają schronienia pod grudkami ziemi, między opadłymi liśćmi, na resztkach roślin, w szczelinach, np. pod korą drzew, pojedynczo lub w kokonach osnutych pajęczyną. Pod k. IV opuszczają zimowe kryjówki, rozpoczynają żerowanie i składanie jaj.

Szkody wyrządzają zarówno stadia larwalne, jak i postacie dorosłe. W warunkach sprzyjających rozwój jednego pokolenia trwa 10–14 dni, co przy dużej płodności samic prowadzi do szybkiego zasiedlenia roślin. W ciągu roku przędziorki wytwarzają 4–6, a nawet więcej pokoleń. Mogą być przenoszone na większe odległości z wiatrem, a także przechodzić na sąsiadujące rośliny. Coraz niższe temperatury, skracający się dzień i co za tym idzie spadek jakości pokarmu, wyzwalają procesy, w wyniku których pojawiają się stadia zimujące.

Przędziorek – objawy żerowania

Latem obserwujemy żółknięcie liści, na których brak jest widocznych uszkodzeń. Dopiero po dokładnym obejrzeniu ich dolnej strony widać powód. Przędziorki żerują przeważnie na dolnej stronie liści w pobliżu nerwów liściowych. Później rozprzestrzeniają się na całą blaszkę liściową. Wysysają sok z komórek skórki, wskutek czego liście początkowo nabierają srebrzystego połysku, z czasem żółkną, brązowieją, zasychają i opadają. Silnemu porażeniu sprzyjają okresy suchej i upalnej pogody od drugiej poł. V do VII. Licznemu występowaniu towarzyszy wytwarzanie przędzy, po której zręcznie się przemieszczają. W porannej rosie pajęczynki są dobrze widoczne pod światło. Silnie opanowane rośliny mogą zamierać.

Przędziorek – zwalczanie

• Wrogami naturalnymi regulującymi liczebność przędziorka są drapieżne roztocza dobroczynkowate. Warto zatem je chronić poprzez ograniczanie chemizacji środowiska.
• Dokładnie usuwać resztki pozbiorcze, aby ograniczyć liczbę zimujących samic, po zauważeniu skupisk jaj usuwać je przez wycięcie zasiedlonych pędów.
• Po zauważeniu pierwszych pojawów porażone rośliny zraszać wodą.
• Stosować samodzielnie przygotowane preparaty naturalne (2–3-krotnie, co 5–7 dni), np. wyciąg z bylicy, mniszka, rumianku, cebuli, czosnku, gnojówka ze skrzypu i pokrzywy.
• Formy zimujące zwalczać preparatami olejowymi w okresie spoczynku (II, III), np. Emulpar 940 EC, Treol 770 EC poprzez dokładne opryskanie roślin.
• W razie konieczności prowadzić walkę chemiczną latem akarycydami (środkami przędziorkobójczymi) np. Envidor 240 SC, Ortus 05 SC. Preparaty zwalczają nie wszystkie fazy rozwojowe szkodników, toteż zaleca się stosować je 2–3 razy w tygodniowych odstępach. Gatunki, których postacią zimującą są samice, podatne są na zwalczanie tylko do k. VIII. Później stają się odporne na środki chemiczne. Warto jednak z ochroną chemiczną nie spieszyć się, ponieważ stosowane preparaty wyniszczają także drapieżne roztocza, bez których przędziorek będzie jeszcze bardziej dokuczliwy.

Inni czytali także:

Rośliny słabo zimujące

Wysiew warzyw – sposoby i rodzaje nasion

Nasi sprzymierzeńcy w ogrodach – złotooki

Fikus benjamina – opadające liście oplecione pajęczynką

Sprawdź, co w bieżącym wydaniu miesięcznika „działkowiec”

Źródło: miesięcznik „działkowiec”

Fot. Shutterstock.com