Jeż w ogrodzie – nasz sprzymierzeniec

Jeż – jeszcze do niedawna nie musieliśmy się obawiać o jego los, jednak w ostatnich latach ich liczebność w całej Europie zaczęła drastycznie spadać…

Polecamy e-booki w naszym sklepie. Sprawdź, ile wiedzy tam znajdziesz w niskich cenach! To m.in.:

• Permakultura – ogród na nowe czasy
• Z ogródka do kuchni
• Warzywnik intensywnie 

 

Dwa gatunki

W Polsce spotykamy dwa gatunki jeży – zachodni oraz znacznie częściej spotykany – wschodni. Żeby je odróżnić, trzeba by przewrócić zwierzę na grzbiet i obejrzeć spód ciała, który u wschodniego jeża jest znacznie jaśniejszy. Można także… policzyć igły – u jeża zachodniego jest ich znacznie więcej (do 8,5 tysiąca, a u wschodniego ok. 6 tys.). Igły to dla jeża jedyna ochrona, gdy zwinięty w kulkę odpiera atak ze strony psa lub lisa.

Kilkanaście lat temu widywałem jeże bardzo często, zarówno na działce, jak i w ogrodzie wokół mieszkalnego bloku w centrum Krakowa, gdzie nocą słychać było żerujące zwierzęta. Na jezdniach spotykałem wiele jeży zabitych przez pojazdy, głośno też było w prasie o człowieku ratującym ranne osobniki.

Jednak od kilku lat nie widzę już jeży ani w ogrodzie, ani na jezdni, co świadczy o zmniejszeniu się ich liczby w moim bezpośrednim otoczeniu i potwierdza także obawy zoologów. Rozwój komunikacji, coraz większa liczba samochodów, masowe stosowanie pestycydów, niszczenie naturalnych kryjówek i niestety ogólny brak szacunku dla przyrody, stanowią największe zagrożenie dla jeży.

Jak żyje jeż?

Na działce możemy je spotkać już od połowy kwietnia, gdy po trwającym 6 miesięcy zimowym śnie powracają do aktywnego życia. Zimę spędzają w przygotowanych jesienią kryjówkach z mchu i trawy, stertach liści, pryzmach kompostowych, norach, pośród składowanych desek. Temperatura ich ciała spada w tym okresie z 36°C do 4°C, a liczba uderzeń serca – do zaledwie 20 na minutę.

Czym się żywi jeż?

Wiosną intensywnie żerują, a ich pokarmem są głównie dżdżownice, ślimaki, owady, małe płazy i młode gryzonie – myszy i norniki. W czasie nocnego żerowania jeż spożywa ok. 150 g urozmaiconego pokarmu. Rzadko też sięga po pokarm roślinny, a opadłe jabłka są marginesem jego nocnej diety.

Jeże mają w ciągu roku dwa mioty (do 10 młodych w każdym). Młode przez kilka tygodni są ślepe i bezbronne. Kiedy już przystąpią do aktywnego życia, nie konkurują ze sobą, nie zaznaczają terytorium, a cały nocny czas poświęcają na zdobywanie pokarmu. Szczególnie intensywnie żerują późnym latem i wczesną jesienią, gromadząc zapasy tłuszczu i zwiększając ciężar ciała z ok. 1 kg do nawet 1,9 kg. Gdy temperatura przez kilka dni utrzymuje się na poziomie poniżej 10°C (połowa października), jeż rozpoczyna zimowanie.

Co możemy zrobić? Jak chronić jeża?

• Przede wszystkim pamiętajmy, że jeże są naszymi sprzymierzeńcami w ogrodzie i nie stanowią dla nas żadnego zagrożenia, a ich obecność powinna cieszyć i rozbudzać nasze zainteresowanie przyrodą.
• Można tworzyć dla jeży specjalne kryjówki z desek bądź kupić gotowe domki.
• Jadąc samochodem wśród parków i ogrodów zwracajmy szczególną uwagę na te niewielkie zwierzęta, dla których rozpędzone pojazdy stanowią największe zagrożenie.

 

Inni czytali również:

Ptaki, jeże, nietoperze (wideo)

Jak zrobić przysmaki dla ptaków zimą?

Alergia – objawy, co uczula?

Kolorowe tunele (wideo)

Kardamon – właściwości i zastosowanie

 

 

Źródło: miesięcznik „Działkowiec”

Autor: prof. Kazimierz Wiech, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Fot.: Shutterstock.com