Jesienne warzywa
Cieplejszą i dłuższą jesień warto wykorzystać, by wzbogacić asortyment jesiennych warzyw. To ostatnia szansa na wysiew wielu z nich. Plony będziemy zbierać nawet do zimy.
Postępujące zmiany klimatu odczuwalne i w naszym kraju sprawiają, że jesień bywa dłuższa, dość ciepła, co sprzyja wydłużeniu uprawy warzyw. We IX stopniowo zwalniają się grządki po różnych warzywach. Kończy się uprawa warzyw ciepłolubnych – ogórków, papryki, pomidorów, fasoli szparagowej. Warto więc te wolne miejsca zagospodarować, by grządki do zimy nie były puste.
Jesienne warzywa – co wysiać?
1. Niezawodne liściowe
Sałata masłowa (Lactuca sativa L.)
Można ją siać w rzędy lub rzutowo. Wzejdzie po kilku, kilkunastu dniach. Przerywamy siewki, które przesadzamy na grządkę (potem ją okryjemy niskim tunelem lub włókniną, aby główki dorastały do zbioru w X. Możemy też gęsto wzeszłe siewki zostawić i stopniowo korzystać z młodych listków.
Rokietta siewna czyli rukola (Eruca vesicaria )
Warzywo to, coraz bardziej popularne w naszych kuchniach, wzbogaci nasze jesienne surówki i sałatki o ciekawy smak i aromat (bardziej pikantny).
Rokietta ma niewielkie wymagania uprawowe, szybko rośnie i może być uprawiana z powodzeniem również na zbiór późnojesienny. Nasiona można siać rzutowo lub w rzędy co 15–20 cm. Listki zbieramy po czterech tygodniach od wysiewu.
Musztardowiec (Brassica juncea ), mibuna (Brassica rapa var. japonica) i mizuna (Brassica rapa subsp. Nipposinica)
Te egzotyczne gatunki sprawdzą się w uprawie jesiennej. Mibuna ma liście całobrzegie, mizuna powcinane, a musztardowiec najczęściej postrzępione. Nasiona wysiewa się na pocz. IX, w rzędy co 20 cm. Po miesiącu można już zbierać listki do konsumpcji, kiedy rozety mają 6–7 cm wysokości. Jeśli zależy nam na jadalnych mięsistych pędach tych warzyw, czekamy ze zbiorami jeszcze kilka tygodni. Gatunki te znoszą przymrozki do -6°C. Z powodzeniem mogą być też uprawiane w pojemnikach na balkonie – na szybki zbiór małych listków (baby leaves).
Komatsuna czyli szpinak musztardowy (Brassica rapa L. subsp. chinensis Hanelt)
W smaku jest neutralna, przypomina trochę kapustę pekińską. Rośnie bardzo szybko. Można ją uprawiać i użytkować podobnie jak inne egzotyczne gatunki liściowe, dodatkowo jadalne są też kwiaty.
Rzeżucha (Cardamine)
Co tydzień posiejmy do gruntu nasiona tej pełnej witamin rośliny. Na uprawę wystarczy przeznaczyć 0,5 m2. Nasiona wysiewamy w rzędy oddalone co 10 cm lub rzutowo. Pierwsze zbiory będą po 3–4 tygodniach.
Roszponka (Valerianella locusta)
Wysiać ją możemy na zbiór zimowy i wczesnowiosenny. Gleba musi być dokładnie odchwaszczona i wyrównana. Jej nasiona są bardzo drobne i nie zawsze wschody będą równomierne. Dlatego zaleca się do nich dodać domieszkę nasion gatunków, które szybko wschodzą (sałata, rzodkiewka) i wymieszać je jeszcze z piaskiem, aby siewki nie wzeszły za gęsto. Udogodnieniem jest wykorzystanie palet rozsadowych. Nasiona siejemy do pojedynczych komórek, po wzejściu zostawiamy 1–2 siewki, a kiedy mają po kilka liści, sadzimy je na grządki. Przygotowanie rozsady jest bardzo wygodne, gdy nie mamy jeszcze wolnych miejsc w ogrodzie, a termin siewu nagli.
2. Niezbędne przyprawy
Koper ogrodowy (Anethum graveolens)
W pierwszych dniach IX wysiejmy w wolne miejsca koper, który w X i w XI zbierzemy. Nie boi się on przymrozków, zatem można korzystać z tej zieleniny niemal do zimy. Na jego uprawę wystarczy nam 1 m2 powierzchni.
Trybula ogrodowa (Anthriscus cerefolium)
Jej smaczne i bardzo aromatyczne listki podobne do natki pietruszki będą doskonałym dodatkiem do twarogów, sałatek, surówek, omletów, zup, potraw mięsnych. Z nasion wysianych na pocz. IX będziemy korzystać po 7–8 tygodniach (k. X–pocz. XI). 7
3. Łatwe rzepowate
Rzodkiewka (Raphanus sativus var. sativus)
To ostatni termin jej wysiewu do gruntu na zbiór późnojesienny. Siejemy ją w rzędy co 15–20 cm lub rzutowo. Wilgotne wieczory i niższa temperatura sprzyjają tworzeniu się dobrej jakości smacznych zgrubień, które nie parcieją.
Rzodkiew biała (Raphanus )
Najlepsza będzie odmiana Agata (miąższ soczysty, bardzo smaczny), która wysiana na pocz. IX dorośnie do zbioru w XI. Dla zabezpieczenia przed przymrozkami dobrze jest później przykryć grządki włókniną.
Pielęgnacja jesiennych warzyw
- Wszystkie obsiane miejsca powinny być regularnie doglądane, a więc: dbajmy o podlewanie w przypadku braku opadów, usuwajmy wszystkie pojawiające się chwasty, kiedy są jeszcze małe i wzruszajmy glebę, jeśli trzeba.
- W miejscach, gdzie zastosowaliśmy siew rzutowy, chwasty usuwamy ręcznie, glebę zaś możemy wzruszyć (napowietrzyć) delikatnie małymi pazurkami ogrodniczymi lub tylko ostrym patyczkiem.
- W późniejszych okresach w razie zapowiadanych jesiennych przymrozków, nasze warzywa warto osłonić przed chłodami agrowłókniną zimową albo ustawić na grządkach niskie tunele foliowe.
Musztardowiec to moje odkrycie tego sezonu, zwłaszcza odmiana Red Giant. Kolejny rok wysiewam Roszponkę i to jedno z nielicznych warzyw, którego nie ruszają ślimaki.