Uprawa jarmużu

Niezaprzeczalne atuty jarmużu to łatwość w uprawie, małe wymagania klimatyczne i glebowe, wysoka wartość odżywcza, a przy tym niezwykła dekoracyjność. Warto mieć choć kilka roślin w ogródku.

Kilka słów o jarmużu

Jarmuż (Brassica oleracea L. var. sabellica L.) uważany jest za jedno z najzdrowszych warzyw. Jest bogatym źródłem soli mineralnych: K, Fe, P i Mg, wielu witamin: prowitaminy A, witamin C, B₁, B₂, K, E i PP. Zawiera najwięcej ze wszystkich warzyw łatwo przyswajalnego wapnia. Polecany jest w żywieniu dzieci, ponieważ nie ma w swym składzie kwasu szczawiowego. Dzięki zawartości przeciwutleniaczy, przeciwdziała rozwojowi chorób nowotworowych i chroni przed owrzodzeniem żołądka i dwunastnicy. Błonnik wspiera pracę układu trawiennego, a chlorofil wspomaga oczyszczanie organizmu z metali ciężkich i wolnych rodników. Liście jarmużu są niskokaloryczne (50 kcal/100 g) i dlatego wykorzystywane są w dietach odchudzających.

Wykorzystanie jarmużu

Świeże liście nadają się do bezpośredniego spożycia na surowo: w postaci sałatek i surówek z innymi warzywami, po zmiksowaniu do sporządzania koktajli warzywnych i warzywno-owocowych. Bardzo dobrze smakuje krótko gotowany i polany masłem, w postaci gołąbków, zup, sosów do makaronów i ryżu, pesto, chipsów, a nawet lodów. Nadaje się też do mrożenia, konserwowania, kiszenia.

Liście są długie, owalne, mniej lub bardziej kędzierzawe i tworzą bardzo dekoracyjną rozetę, o barwie od różnych odcieni zieleni, poprzez fioletową do fioletowo-brązowej. Dzięki tej różnorodności kształtów i barw liści, rośliny mogą stanowić dekoracyjne elementy ogrodu.

Wymagania klimatyczne i glebowe jarmużu

Roślina preferuje umiarkowane temperatury i dużą wilgotność powietrza. Ze względu na wysoką tolerancję na niskie temperatury może pozostać w gruncie przez miesiące zimowe, dzięki temu od jesieni do wiosny jest źródłem zdrowej zieleniny. Po długim okresie uprawy w liściach jarmużu zwiększa się zawartość cukrów i białka, co przekłada się na polepszenie ich smaku. Dobrze rośnie na stanowisku słonecznym, na glebach piaszczysto-gliniastych, o pH 6,5–7,0. Na glebach o dobrej strukturze, roślinę sadzi się w drugim bądź trzecim roku po nawożeniu organicznym. Ma duże wymagania pokarmowe, które zaspokaja 4–5 kg/m² kompostu.

Pamiętaj!

Nie należy uprawiać jarmużu na tym samym stanowisku po innych warzywach kapustnych, ze względu na możliwość wystąpienia chorób i szkodników. Przerwa w uprawie powinna wynosić 4 lata.

Jak uprawiać jarmuż

Jarmuż uprawia się głównie z rozsady. Na zbiór późnojesienny nasiona wysiewa się do skrzynek w V i IV, a na zbiór zimowy w VII. Optymalna temperatura kiełkowania nasion to ok. 20°C. Siewki pikuje się w stadium liścieni do małych doniczek i pozostawia do wysadzenia w chłodnym pomieszczeniu (12–14°C). Po 6–8 tygodniach sadzi się rozsadę na miejsce stałe w rozstawie 50 × 50 cm. Rozsadę można wysadzać do gruntu do poł. IX (zbiór zimowy). Zabiegi pielęgnacyjne polegają na odchwaszczaniu, spulchnianiu gleby wokół roślin i nawadnianiu, ponieważ jarmuż ma duże zapotrzebowanie na wodę, zwłaszcza w pełni lata, kiedy tworzy rozety liści. Glebę wokół roślin można wyściółkować np. wysuszoną traw lub słomą. Poprzez ten zabieg ograniczymy straty wody i rozwój chwastów.

Zbiór jarmużu 

Jarmuż uprawiany w okresie jesienno-zimowym zbieramy od X, w czasie zimy, aż do wiosny. Liście ścina się rozpoczynając od dołu, gdy osiągną długość 10–12 cm. Nawet całkowicie pozbawiona liści łodyga ze szczytową rozetą, pozostawiona do wiosny w ogrodzie, może nas miło zaskoczyć. Wyrastające z kątów liści młode, silnie ulistnione pędy są bardzo smaczne, o dużej wartości odżywczej i stanowią najwcześniejsze warzywo gruntowe w ogrodzie.

Ciekawe typy jarmużu

• Jarmuż toskański ma długie mocno pokarbowane liście. Jadalne są liście i ogonki liściowe. Jest odporny na mróz.
• Jarmuż kędzierzawy (karbowany) to najpopularniejszy jarmuż w kolorze jasno- lub ciemnozielonym, o mocno kędzierzawych liściach i twardych, włóknistych łodygach. W smaku jest trochę pieprzny lub lekko gorzki. Często jest atakowany przez mączlika warzywnego (białe muszki) i dlatego trzeba go dokładnie umyć przed spożyciem.
• Jarmuż syberyjski i czerwony jarmuż rosyjski są do siebie podobne, ale różnią się kolorem łodyg, rosyjski ma purpurową łodygę. Liście podobne są do liści rukoli, ale osadzone na grubszych i chrupkich łodygach. Struktura liści jest delikatniejsza niż u innych odmian.
• Jarmuż portugalski ma liście podobne do liści kalafiora lub kapusty, bardzo duże i intensywnie zielone, o delikatnym smaku.

Polecane odmiany jarmużu

• Lerchenzungen Stara, smaczna odmiana. Dorasta do 80–100 cm wysokości. Ma wąskie, podłużne, lekko karbowane i bardzo aromatyczne liście.
• Redbor F₁ Ma delikatne liście o fioletowozielonej barwie. Odmiana bardzo smaczna i dekoracyjna.
• Reflex F₁ Popularna odmiana, o wysokich walorach odżywczych i smakowych.
• Vitessa Karłowa odmiana (30–40 cm), bardzo plenna, o ciemnozielonych, delikatnie kędzierzawych liściach, do zbioru późnojesiennego i zimowego.
• Winterbor Odmiana wczesna, o liściach karbowanych, koloru niebieskozielonego.
• Kale Krasnaja Bardzo dekoracyjna odmiana jarmużu, typu rosyjskiego o liściach mocno karbowanych, zmieniających kolor od fioletowozielonego do ciemnofioletowego po pierwszych przymrozkach. Odmiana nadzwyczaj odporna na mróz (do -18ºC).
• Nero di Toscana Stara, atrakcyjna odmiana typu toskańskiego o liściach ciemnych, niebieskozielonych z jaśniejszym żyłkowaniem, odporna na mróz. Na zbiór późnojesienny.

Fot. 1 Rozsada z dobrze wykształconymi 3–4 liśćmi jest gotowa do posadzenia 2 Ściółka organiczna zabezpiecza przed stratami wody 3 Liście zbieramy w miarę ich dorastania lub w razie potrzeb 4 Jarmuż typu toskańskiego doskonale prezentuje się w towarzystwie kwiatów 5 Odmiana o purpurowych, kędzierzawych liściach 6 Rośliny odmian późnych znoszą spadki temperatury do -18°C

Wybrane dla Ciebie odmiany jarmużu

Jarmuż Scarlet 1 g

Jarmuż Scarlet (3 g) – Microgreens

Jarmuż zielony (3 g) – Microgreens

Źródło: miesięcznik „Mój Ogródek”

Fot. Shutterstock.com

mgr inż. Teresa Sabat, Instytut Ogrodnictwa-PIB w Skierniewicach