Pierwiosnek – gatunki i wymagania

Pierwiosnek niewątpliwie należy do wiosennych zwiastunów, stąd łacińska nazwa primus – oznacza pierwszy.

Pierwiosnki (Primula), zwane często prymulami lub prymulkami, prezentują bogaty rodzaj obejmujący około 500 gatunków wieloletnich, rzadziej rocznych, roślin zielnych. Pierwiosnki tworzą rozety liści, z których wyrastają bezlistne łodygi kwiatowe wysokości nawet ponad 1 m, choć u niektórych uprawianych nie przekracza ona kilku centymetrów. Występują w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej, z przewagą strefy umiarkowanej i terenów górskich.

W Polsce spotyka się 7 gatunków rodzimych. Pierwiosnki są cenionymi roślinami ozdobnymi, uprawianymi na rabatach, nad wodą lub w ogrodzie skalnym. Ich wymagania różnią się pod względem potrzeb pokarmowych i glebowych oraz dostępności wody i światła. Najczęściej rozmnaża się je przez wysiew nasion, rzadziej przez podział, a nieliczne przez sadzonki liściowe.

Przygotuj ogród / działkę na sezon z nami! Sięgnij po nasze e-booki:

Ogródkowe inspiracje

• Kwiatowe rabaty
• Najpiękniejsze rośliny
• Bądźmy świadomi, bądźmy eko
• Co sadzić, a czego nie sadzić na działce

1. Pierwiosnki nad wodą

Pierwiosnek różowy (P. rosea) wymaga cienistych miejsc o stale wilgotnej glebie i okrycia na zimę. Kwiaty lilaróżowe z żółtym oczkiem, skupione w baldachach, rozwijają się przed pojawieniem się liści, w III–IV. Wysokość 10–15 cm.

Pierwiosnek omączony (P. farinosa) ma różowe kwiaty rozwijające się w V–VI. Odpowiednie są gleby torfowe, ale zimą trzeba go chronić przed nadmierną wilgocią.

Pierwiosnek kwiecisty (P. florindae) pochodzący z Tybetu, kwitnie w VI–VII, kwiaty są żółte, pachnące, przewisające. Pędy kwiatostanowe osiągają 50–70 cm, ale w dobrych warunkach nawet do 130 cm. Odpowiedni na miejsca cieniste, zabagnione.

Pierwiosnki japońskie (P. japonica) mają purpurowoczerwone kwiaty z żółtym oczkiem, na pędach kwiatostanowych wysokości do 60 cm, od V do VII. Wymienione gatunki są sadzone zwykle w małych grupach, wśród innych bylin i paproci na mokrych miejscach w pobliżu wody.

2. Pierwiosnek w ogrodzie skalnym

Pierwiosnek Allioniego (P. allionii) to niewielkie (3–10 cm wysokości) rośliny pochodzące z wapiennych skał Alp, zwłaszcza zimą wrażliwe na nadmiar wilgoci. Kwiaty u odmian od białych, przez różowe, po lawendowoniebieskie. Wskazane zaciszne miejsca lub pojemniki, okrycie na zimę chroniące przed wymakaniem.

Pierwiosnek zarzyczkowaty (P. cortusoides) jest krótkowieczny, ale łatwo się sam rozsiewa. Wymaga gleb lekkich, ubogich w wapń, próchnicznych, umiarkowanie wilgotnych. Kwiaty różowe, wysokość do 30 cm.

Pierwiosnki omszone (P. ×pubescens) mają dość duże (ok. 4 cm) kwiaty o aksamitnych płatkach, nierzadko dwubarwnych – purpurowych, fioletowych, wiśniowych. Sadzone po kilka.

Rodzimy pierwiosnek łyszczak (P. auricula) o żółtych, pachnących kwiatach może rosnąć na wapiennych skałach na słonecznych miejscach. Ma odmiany o kolorowych i pełnych kwiatach.

3. Pierwiosnki na rabatach

Pierwiosnek ząbkowany (P. denticulata), pochodzący z Azji, wymaga gleby gliniastej, próchnicznej i stale wilgotnej oraz okrywania na zimę. Lila kwiaty zebrane w kuliste baldachy, pojawiają się w III–IV, u licznych odmian – białe, lawendowe, różowe, karminowe, purpurowe. Liście są pomarszczone, ząbkowane.

Pierwiosnek pruhonicki ‘Wanda’ (P.×pruhoniciana) jest niską, wysokości do 10 cm, byliną tworzącą krótkie rozłogi. Liczne purpurowofioletowe kwiaty z żółtym oczkiem pojawiają się przed rozwojem liści, w III–IV. Wymaganie glebowe jak poprzedni gatunek, przeznaczony jest na rabaty i do ogrodów skalnych w większych grupach.

Pierwiosnek Beesa (P. beesiana) zakwita w VI–VII, osiągając wysokość pędów rozbudowanych, kandelabrowych kwiatostanów do 60 cm, przy czym długość liści wynosi do 50 cm. Kwiaty są lilaróżowe z żółtym oczkiem, ułożone w okółkach po 2 do 8 na kilku poziomach pędu kwiatostanowego. Wymaganie glebowe jak wyżej. Przeznaczony na rabaty i na łąki kwietne w półcieniste miejsca, wśród paproci i bylin o większych liściach, w grupach.

Pierwiosnek wianuszkowaty (P. bulleyana) ma podobny termin kwitnienia, wymagania i zastosowanie. Kwiaty są żółtopomarańczowe, gęsto ułożone w okółkach kandelabrów pędów kwiatostanowych wysokich do 50 cm, a liście z czerwonym nerwem głównym osiągają długość ok. 40 cm.

Pierwiosnki wyniosłe (P. elatior) są często spotykane w uprawie i posiadają wiele uroczych odmian o różnych kolorach i kształtach kwiatów. Osiągają 10–25 cm. Kwiaty są dość duże, średnicy do 3 cm, w różnych kolorach, także pełne. Są krótkowieczne, kwitną bardzo wcześnie, już od marca. Wymagają gleb świeżych, próchnicznych, żyznych.

Pierwiosnek bezłodygowy (P. vulgaris) ma krótki pęd kwiatostanowy lub go nie posiada. Liście po kwitnieniu (IV–V) osiągają 12 cm długości. Można go sadzić w miejscach nasłonecznionych, na glebach umiarkowanie wilgotnych.

4. Pierwiosnek w domu

Odmiany do uprawy w pomieszczeniach najczęściej pochodzą od pierwiosnka wyniosłego i bezłodygowego, jednak zazwyczaj ich tolerancja na mróz jest niewystarczająca do uprawy w gruncie. Wyhodowano wiele różnych serii w przeróżnych kolorach, w tym wielobarwne, o kwiatach podwójnych i pełnych. W sprzedaży znajdują się od przedwiośnia, kiedy zakwitają.

Najlepiej czują się w pomieszczeniach chłodnych, o temperaturze ok. 15ºC, w miejscu nienarażonym na bezpośrednie padanie promieni słońca.

Wymagają obfitego podlewania, ale nie można ich zalać. Zasila się je nawozem płynnym w okresie kwitnienia.

Pierwiosnki te można próbować przechować przez lato w cienistym miejscu w ogrodzie, ale zwykle traktuje się je jak rośliny jednoroczne, gdyż są nietrwałe i po kwitnieniu często zamierają.

 

Inni czytali / oglądali również:

Kwiaty cebulowe

Zaniedbany ogród – jak go odnowić?

Jak stworzyć bajkowy ogród?

Webinar “Pomidory od A do Z” – fragment

Kiedy bieli się drzewa? Czy robimy to wiosną?

Jakie odmiany róż wybrać?

 

 

 

Źródło: miesięcznik „Działkowiec”

Fot.: Shutterstock.com